Hoe kan nucleair risico worden verminderd?

Maandag 31 mei organiseerde het Weense Centrum voor Ontwapening en Non-proliferatie (VCDNP) haar eerste webinar in een reeks in de aanloop naar de uitgestelde herzieningsconferentie van het Non-proliferatieverdrag (NPV) van 2020. Diplomaten en academische experts uit het VK, Mexico, de VS, Zweden en Zwitserland, bespraken de kwestie van effectieve en duurzame vermindering van nucleaire risico’s. De laatste twee landen brachten met het Stockholm Initiatief een nieuw ‘working paper’ over nucleaire risicovermindering naar buiten.

Het Stockholm-initiatief en de Verklaring van Berlijn

Het Stockholm-initiatief, waarin kernwapenstaten zoals Nederland zijn opgenomen, maar geen kernwapenbezitters, publiceerde onlangs de Verklaring van Berlijn (februari 2020) en een ‘working paper’ (mei 2021) waarin vermindering van nucleaire risico’s als een noodzakelijk aandachtspunt werd genoemd voor de NPV herzieningsconferentie.

De Verklaring benadrukt het universele karakter van nucleaire risicovermindering: landen die kernwapens bezitten en ontvangen en staten die dat niet doen, kunnen multidimensionale en gezamenlijke maatregelen toepassen en collectieve verklaringen afleggen om het nucleaire risico aan te pakken. Het werkdocument omvatte nog eens 11 stappen naar uiteindelijke nucleaire ontwapening. Het verwees expliciet naar de goedkeuring van het vijfde actiepunt van het NPV-actieplan uit 2010 – om kernwapenstaten toezeggingen te laten doen om “concrete vooruitgang te versnellen bij de stappen die leiden tot nucleaire ontwapening”.

Voorgestelde maatregelen

Een aantal door de diplomaten en experts voorgestelde maatregelen omvatte:

  • het transparant maken van arsenalen van kernwapenstaten, plannen voor modernisering en uitvoering van het NPV-actieplan 2010;
  • de oprichting van kernwapenvrije zones in alle regio’s van de wereld;
  • en gestructureerde maatregelen voor crisispreventie, b.v. het verlengen van beslissingstijden met militaire hotlines en crisiskanalen, de-alerting, detargeting.

Opvallend genoeg bleven alle sprekers weg van het expliciet noemen van het Verbod op Nucleaire Wapens (TPNW) als een effectieve maatregel om het nucleair risico te verminderen. Dit is helemaal opvallend omdat ook al “de oprichting van kernwapenvrije zones in alle regio’s van de wereld” zoals voorgesteld door het Stockholm Initiatief erg bekend klinkt…

Lees meer over de vermindering van nucleair risico in de Engelse versie van dit artikel.