Door Sebastiaan van den Hout*
Vandaag begon de tweede dag op de ICAN conferentie met Philip Jennings als spreker. Als algemeen secretaris voor de UNI Global Union (een internationale vakbond) heeft deze inspirerende spreker al mee onderhandeld aan meer dan 50 internationale overeenkomsten. Als vakbondsman zette hij deze dag een daverend betoog neer over de problemen in onze wereld. De vakbond moet weer een brede organisatie worden zoals Jennings het van vroeger kende, en daar werkt hij naartoe. Opwarming van de aarde, oorlog, armoede, hongersnood en nucleaire wapens: de grote problemen van onze tijd is waar de vakbond zich ook mee bezig moet houden. Jennings wist eloquent uiteen te zetten dat er geen rechtvaardigheid zonder vrede kan zijn en geen vrede zonder rechtvaardigheid. Hierbij zet de vakbond zich in voor een wereld die goed is voor alle de mensen en is het dus niet meer dan logisch voor hen om zich uit te spreken tegen nucleaire wapens. Bovendien kan de vakbond mensen ongeacht politieke kleur organiseren om zich in te zetten voor het gemeenschappelijke belang en kan zij dus een vitale rol spelen in het afschaffen van nucleaire wapens. Om deze rechtvaardige en vredige wereld te bereiken ondersteund vakbondsman Jennings dan ook van harte het VN verbod op kernwapens.
Kernwapenverbod zou er niet zijn zonder ICAN
Het kernwapenverbod, waar Jennings het over had is een verdrag dat tot stand is gekomen dankzij de inspanningen van alle campagnevoerders en activisten van ICAN, de internationale campagne voor het afschaffen van nucleaire wapens. Dit VN verdrag maakt nucleaire wapens illegaal waardoor de landen die tekenen onder andere afspreken geen van deze massavernietigingswapens te hebben en geen geld te investeren in de productie er van. Bij de bijeenkomst waar dit verdrag in stemming werd gebracht was van alle 124 aanwezige staten Nederland de enige die tegen stemde. Dit verdrag zou er niet zijn zonder de ICAN campagne. Met die inspanning heeft ICAN een Nobelprijs gewonnen (waarmee wij als PAX studenten op de foto mochten, zie boven). ICAN bestaat uit organisaties zoals PAX die actievoeren, gesprekken met diplomaten en ministeries aan gaan, en onderzoek doen naar de gevolgen en oorzaken van nucleaire wapens.
Nucleaire afschrikking zorgt er voor dat bedrijven winst blijven maken
In hoofdzaak zijn er twee oorzaken van de aanwezigheid en toename van nucleaire wapens: de doctrine van afschrikking en financiële prikkels. De doctrine van afschrikking komt neer op het idee dat als twee kanten elkaar kunnen vernietigen niemand als eerst zijn raketten zal afvuren. Dus als beide zijden maar nucleaire raketten hebben zou er vrede moeten zijn. In praktijk blijkt dit principe echter niet op te gaan en vechten landen hun conflicten simpelweg op het grondgebied van niet nucleair bewapende landen uit. Bovendien is de kans op ongelukken, en alle rampzalige gevolgen hiervan, enorm en is deze kans al vele malen realiteit geworden wanneer men per ongeluk nucleaire bommen afwerpt of toen een vliegtuig met nucleair bommen neerstortte bij een Spaans stadje. Naast het gevaarlijke idee van afschrikking is er nog een hoofdreden voor nucleaire proliferatie: financiële prikkels. De bouw en het onderhoud van nucleaire wapens kost veel geld voor de belastingbetaler, maar levert bepaalde bedrijven heel veel geld op. Met het idee van afschrikking zorgt de lobby van deze bedrijven er weer voor dat hun sector relevant blijft en zij winst blijven maken.
Winst die kan leiden tot de dood van vele onschuldige mensen
Maar deze winst heeft gevolgen. De gevolgen van nucleaire wapens werden vandaag duidelijk tijdens een ICAN sessie over de effecten op menselijk welzijn. Hier vertelde een expert uit de mensenrechtensector over het belang van de humanitaire kijk op nucleaire wapens. Een nucleaire bom die, al dan niet per ongeluk, explodeert betekent de dood en verwonding van vele onschuldige mensen en een grondgebied waarin en waar omheen nog vele jaren mensen verminkt raken door de effecten van straling. Als studententeam van PAX zullen we dan ook proberen in de komende paar dagen de humanitaire bezwaren te bespreken met diplomaten van over de hele wereld. Daarnaast was het vandaag goed om te horen dat veel humanitaire organisaties, zoals het Rode Kruis, samen met ICAN willen werken om meer landen achter het verbodsverdrag te krijgen.
Kernwapens een van belangrijkste problemen van onze tijd
Het is dit weekend overduidelijk geworden dat nucleaire wapens wereldwijd illegaal maken, zodat ze verdwijnen van onze aarde, nog steeds een van de belangrijkste problemen van onze tijd is. Hoe we dit daarentegen aan anderen duidelijk kunnen maken lijkt bijna een even grote uitdaging. Bij een scholing over social media strategie gingen we daarom in op hoe de boodschap van vrede in het nieuws kon komen. Hierbij was de conclusie dat we het gevaar van nucleaire wapens niet hoeven uit te vergroten of te overdrijven, het probleem is van zichzelf al erg genoeg. Daarom is het vooral belangrijk dat iedereen hiervan op de hoogte is. Kritiek komt er zeker. Maar zoals Jennings zei: ‘‘Welke keuze je ook maakt, je krijgt toch wel kritiek. Daarom kan je evengoed de rechtvaardige keuze maken.’
*Sebastiaan van den Hout is student politicologie aan de universiteit van Leiden en een van de 14 studenten die deel neemt aan de PAX Nuclear Crash Course.