Escalaties in Noordoost-Azië verhogen (wederom) de kans op nieuw conflict, mogelijk met kernwapens. Dit korte achtergrondstuk biedt wat stof tot nadenken over wat er zou moeten gebeuren.
Rocketman & Retoriek
President Donald Trump heeft zijn eerste speech voor de Algemene Vergadering van de VN aangegrepen om Noord-Korea te bedreigen met “totale vernietiging”. Deze escalatie-retoriek wordt door sommigen beschouwd als een schending van het VN-handvest.
Kim Jong-Un van Noord-Korea reageerde door Trump een “dotard” (seniele oude man) te noemen, en te zeggen dat “een bange hond het hardste blaft”, en vervolgens dat hij “zeker en voorgoed de psychisch gestoorde Amerikaanse ‘dotard’ zou temmen met vuur.” Er is gesuggereerd dat dit retorische één-tweetje zou kunnen leiden tot het testen van een waterstofbom boven de Stille Oceaan.
Kernproef
Zaterdagochtend vroeg op 23 september heeft de Comprehensive Test Ban Treaty organisation (CTBTO) twee seismische metingen gemeld vanuit hetzelfde gebied als de laatste Noord-Koreaanse kernproeven. De komende dagen wordt meer informatie verwacht van de CTBTO.
Op zondag 3 september voerde Noord-Korea zijn zesde kernwapenproef uit. Het was de grootste tot op heden, sommige schattingen melden een kracht bijna acht maal groter dan de bom die op Hiroshima is geworpen. Deze proef is een volgend punt in de herhaalde escalatiecyclus tussen Noord-Korea en anderen. Volgens Alex Wellersteins ‘nukemap’ zou een dergelijke bom, wanneer afgeworpen boven Seoel, minstens 44 ziekenhuizen en 138 scholen vernietigen, bijna een half miljoen mensen doden en tot wel 2 miljoen mensen verwonden. Het is ook een demonstratie van de capaciteiten van Noord-Korea en lijkt, samen met recente rakettesten, bedoeld om de balans te verschuiven en een nieuwe ronde van (hopelijk diplomatieke) betrekkingen af te dwingen.
Raketlancering boven Japan
In de vroege ochtend van 29 augustus 2017 heeft de regering van Noord-Korea een raket gelanceerd boven Japan. Dit is de derde keer sinds 1998 dat Noord-Korea een test heeft uitgevoerd die over Japan vloog, de 18e test van dit jaar, en een van meer dan 80 rakettesten sinds het aantreden van Kim Jong-un in 2011.
In reactie op de test heeft de Japanse premier Abe een zitting van de VN Veiligheidsraad aangevraagd. De Veiligheidsraad heeft de lancering unaniem veroordeeld en zei dat het van ‘vitaal belang’ was dat Noord-Korea onmiddellijk concrete stappen onderneemt om de spanningen te verminderen. De Veiligheidsraad riep verder alle staten op om VN-sancties op te leggen jegens Noord-Korea. De raad onderstreepte ook zijn “toewijding aan een vreedzame, diplomatieke en politieke oplossing”.
Zuid-Korea & VS | Japan & VS gezamenlijke militaire oefeningen
Afgelopen week zijn Zuid-Korea en de VS begonnen met kun militaire oefeningen rond het Koreaans schiereiland, oefeningen die door een Noord-Koreaanse nieuwszender werden bestempeld als een “oefening voor een kernoorlog.” Zuid-Korea en de VS voeren deze oefeningen twee keer per jaar uit, soms met Amerikaanse bommenwerpers met kerncapaciteit. Iedere keer dat deze oefeningen worden uitgevoerd, antwoordt Noord-Korea met raket- of kernproeven.
China heeft herhaaldelijk voorgesteld dat Zuid-Korea en de VS stoppen met deze oefeningen in ruil voor een bevriezing van de Noord-Koreaanse raket- en kernprogramma’s, maar dit wordt door Zuid-Korea en de VS telkens afgewezen.
De afgelopen twee weken hebben de VS ook met Japan gezamenlijke militaire oefeningen uitgevoerd in de regio.
Huidige capaciteiten
Raketten: Er is veel geschreven over de Noord-Koreaanse raketcapaciteiten (en er zijn een hoop namen toegeschreven aan de verschillende raketten). Verslagen in de New York Times lieten zien dat de meest recente tests met langeafstandsraketten (ICBM’s) erop duiden dat de Noord-Koreaanse raketten eind dit jaar doelen tot op wel 10.000 kilometer afstand zouden kunnen bereiken.
Kernwapens: De uitdaging rond het plaatsen kan kernwapens op een raket is het creëren van een kernkop die klein genoeg is om te passen, en ook nog steeds werkt. Na het uitvoeren van zes kernproeven sinds 2006, suggereren sommigen nu dat Noord-Korea de capaciteit heeft voor een bom vergelijkbaar met Hiroshima (die 70.000 mensen heeft gedood bij ontploffing, en meer dan honderdduizend in de jaren erna). De meest recente proef wordt geschat acht maal zo sterk te zijn. Volgens Alex Wellersteins ‘nukemap’ zou een dergelijke bom, wanneer afgeworpen boven Seoel, minstens 44 ziekenhuizen en 138 scholen vernietigen, bijna een half miljoen mensen doden en tot wel 2 miljoen mensen verwonden.
Kim Jong-un & het Noord-Koreaanse regime
De huidige Noord-Koreaanse leider is, evenals zijn voorgangers, meedogenloos en heeft er geen bezwaar tegen zijn eigen volk te laten verhongeren en op grote schaal mensenrechtenschendingen te plegen. Er is een constante stroom van vluchtelingen richting China en Zuid-Korea.
Wanneer het aankomt op buitenlands beleid, is het echter belangrijk om te beseffen dat Kim Jong-Un steeds laat zien dat hij doet wat hij heeft gezegd te zullen doen. Om die reden kan hij niet worden weggezet als irrationeel of onvoorspelbaar. Dat betekent niet dat de Koude Oorlog-tactiek van nucleaire afschrikking gegarandeerd zal werken. Boven alles kan één verkeerde zet of ongeluk waarschijnlijk leiden tot de vernietiging van Seoel.
Wat doet de internationale gemeenschap?
Sinds de eerste kernproeven in 2006 zijn er sancties ingesteld tegen Noord-Korea. Door deze sancties zijn wapenhandel en reizen geblokkeerd en bezittingen van belangrijke individuen bevroren.
Alleen al in dit jaar zijn aanvullende resoluties aangenomen door de VN Veiligheidsraad (2356) en verschillende Veiligheidsraad-persberichten verstuurd waarin de Noord-Koreaanse rakettesten werden veroordeeld.
De zespartijengesprekken (tussen China, de Korea’s, de VS, Japan en Rusland) die in 2003 begonnen, zijn sinds 2009 opgeschort. China heeft herhaaldelijk gevraag om hervatting, recent nog in februari 2017. Er is de laatste tijd echter weinig voortgang geweest in het hervatten van deze gesprekken.
Wat zou de internationale gemeenschap moeten doen?
Om de situatie direct te de-escaleren zou het terugtrekken van de Amerikaanse troepen in de regio een krachtig signaal afgeven. Het is aannemelijk dat pas na een dergelijke terugtrekking en het uitdoen van een kalme en voorzichtige verklaring, partijen bereid zijn om het gesprek aan te gaan. Staten moeten een diplomatieke oplossing onderhandelen waarin plaats is voor het normaliseren van betrekkingen (inclusief handelsrelaties en een tijdspad voor het afbouwen van sancties, in ruil voor het stopzetten van binnenlandse productie van kernwapenmaterialen en het terugschroeven van het raketprogramma). Uit de ervaringen die zijn opgedaan met Iran bij de onderhandelingen rond het Joint Comprehensive Programme of Action (JCPOA) tussen de EU 3 + 3 kunnen lessen worden geleerd . Echter, het JCPOA is erin geslaagd het Iraanse kernprogramma te staken, en daar is het te laat voor in het geval van Noord-Korea. In plaats daarvan dient er erkenning te zijn dat de kans om Noord-Korea te weerhouden van het verkrijgen van kernwapens daadwerkelijk verkeken is. In dat geval dient een pad te worden overwogen richting beheersing of constructieve engagement voor de denuclearisatie van het Koreaanse schiereiland, een definitieve wapenstilstand tussen de VS, Zuid- en Noord-Korea, en genormaliseerde (of ten minste deels hervatte) betrekkingen tussen alle partijen.
Niemand erkent graag dat de internationale gemeenschap gefaald heeft bij het voorkomen van de proliferatie van kernwapens, maar zolang er landen met kernwapens zijn, zullen andere landen blijven proberen ze te verkrijgen. Het gevaar van enig gebruik van kernwapens groeit en dit type escalatie – middels retoriek, maar ook gevolgd door specifieke militaire activiteiten – is extreem gevaarlijk. VN-agentschappen hebben gezien dat er bij kernexplosies geen humanitaire hulp mogelijk is, en de beste genezing is het voorkomen van ieder gebruik.
De acties van Noord-Korea zijn een voorbeeld van de continue aanname van een kleine minderheid dat kernwapens een bepaalde waarde hebben. Dit is nog een reden waarom de internationale gemeenschap recentelijk een verbod overeen is gekomen op het gebruik, de productie, het testen en de voorraadvorming van kernwapens. Niemand zou legaal in staat moeten zijn om te dreigen met de vernietiging van hele steden en landen, en dit is waarom staten vanaf 20 september zijn begonnen het kernwapenverbod. Het verdrag is een helder signaal aan de negen kernwapenstaten en hun bondgenoten dat de rest van de wereld hun gedrag niet alleen immoreel vindt, maar ook illegaal. Zoals voormalig secretaris-generaal van de VN het eloquent verwoordde: “Er zijn geen juiste handen voor verkeerde wapens”. Deze cyclus van escalatie – reactie – sanctie – proef, escalatie – reactie – sanctie – proef zal pas eindigen wanneer staten serieus worden over het delegitimeren van alle kernwapens – en het tekenen en ratificeren van het kernwapenverbod is daarvoor de manier.