Bij het Grote Defensiedebat van Elsevier, afgelopen zondag, verloor Angelien Eijsink de realiteit uit het oog. In tegenstelling tot een door haar gesteunde motie uit 2013 stelde Eijsink nu dat Nederland de mogelijkheid moet blijven behouden om kernwapens af te gooien… vanwege Rusland.
Door Wilbert van der Zeijden, Krista van Velzen en Selma van Oostwaard
Verrassend, mede omdat de PvdA website ook vandaag Eijsink nog trots quote met de tekst van twee jaar geleden: “Wij staan vierkant achter de Kameruitspraak die we gesteund hebben: de JSF krijgt geen kernwapentaak. Het kabinet heeft dus tien jaar om consensus te bereiken in de NAVO want dan neemt de F35 het over van de F16 en eindigt wat ons betreft de kernwapentaak van Nederland.”
“Je hebt een motie en je hebt de realiteit”, aldus Eijsink over haar nieuwe stellingname. Oftewel, zie ook de Elsevier website, de motie werd aangenomen voordat Rusland de Krim annexeerde. Dat eerste klopt, maar de realiteit is dat de Nederlandse kernwapentaak er al was en tóch annexeerde Rusland de Krim. De logische conclusie is dus dat die kernwapentaak niet heeft geholpen dat te voorkomen.
Realiteit
Een kernwapentaak, het klinkt wel stoer, maar het is voor de calculatie van Rusland grotendeels irrelevant. Want dit is de realiteit: De Nederlandse vliegtuigen (nu F-16s, straks JSF’s) zijn in staat om B61 nucleaire bommen aan hun vleugels te hangen en dan vanaf vliegbasis Volkel, waar de Amerikaanse bommen al klaar liggen, richting Rusland te vliegen. Die vliegtuigen komen niet verder dan Duitsland. Daar moeten ze in de lucht bijgetankt worden. Dan vliegen ze door naar Oost Polen, daar moeten ze bijgetankt worden. Dan vliegen ze naar een doelwil in Rusland. Daar laten ze een bom of twee vallen en maken ze rechtsomkeer. Tenzij het een kamikaze-missie is, moet de F-16 weer twee keer bijgetankt worden voordat ie terug is op Volkel. Dat Rusland ondanks dat tóch de Krim heeft geannexeerd komt doordat Rusland – terecht – in het geheel niet onder de indruk is van de kernwapentaak die Eijsink vindt dat we nu toch moeten behouden.
Pruillip
De kernwapentaak heeft de annexatie van de Krim niet voorkomen en behoud van de kernwapentaak gaat in vergelijkbare situaties in de toekomst even irrelevant zijn. Wat de kernwapens in Nederland en bijbehorende nucleaire taken wel brengen, is de mogelijkheid voor Rusland om met een pruillipje te zeggen: Zie je wel – de NAVO is eng. Wij hebben al onze kernwapens naar eigen land teruggehaald na de Koude Oorlog. Maar de VS niet. Zie je wel, we moeten kernwapens neerzetten in Kaliningrad, dat zal ze leren!
Het Elsevier-debat werd gekenmerkt door realpolitik, schreef Elsevier. Dat valt te betwisten. De draai van Eijsink laat zien dat wensdenken lastig uit te bannen is in defensievraagstukken. We vinden kernwapens zelf eng, dus dan zal Rusland het ook wel eng vinden als we ze houden. Maar realpolitik houdt in dat je jezelf niet voor de gek houdt. Als je het nodig vindt om heldere, stevige realpolitische taal te spreken richting Rusland, dan speelt de Nederlandse kernwapentaak, realistisch gezien, geen enkele rol van betekenis.
Nederland loopt achter
Naast de motie Van Dijk in 2013, nam de Tweede Kamer meerdere moties aan gericht op nucleaire ontwapening: de regering moet serieus werk maken van het terugsturen van de kernwapens in Nederland (Omtzigt, 2012) en Nederland moet meedoen aan toekomstige onderhandelingen over een verbod op kernwapens (Sjoerdsma, 2015). De regering heeft tot nu toe geen concrete uitvoering gegeven aan deze moties en raakt hierdoor steeds verder achter op de rest van de wereld. Inmiddels geven 127 van de 195 internationaal erkende staten aan te willen onderhandelen over een wereldwijd verbod op kernwapens. Want hoe je het ook wendt of keert, het gaat om massavernietigingswapens die in één seconde honderdduizenden mensen doden en nog generaties erna onherstelbare schade aanrichten. En vergeet niet, wie ze heeft, of toestemming geeft om ze op eigen grondgebied te stationeren en inschikt met de bijbehorende nucleaire taken, moet toch enigzins bereid zijn ze ooit te gebruiken.
Maar het is nog niet te laat: Binnenkort debatteert de Tweede Kamer over ons voorstel om kernwapens te verbieden. Wat ons betreft een uitgelezen moment voor Nederland om de kernwapentaak te beëindigen en ons bij de grote meerderheid aan te sluiten.