In de discussie over de Joint Strike Fighter, die inmiddels helaas een gelopen race lijkt, wordt één belangrijk punt tot nu toe vergeten. Namelijk dat een keuze voor de JSF nauw samenhangt met de toekomst van de Nederlandse kernwapentaak.
Immers, wanneer het kabinet nee zou hebben gezegd tegen dit peperdure toestel, zou het daarmee tegelijkertijd nee zeggen de Nederlandse kernwapentaak. De Tweede Kamer is nu aan zet. De PvdA-fractie staat voor een zwaarwegend dubbelbesluit over de aanschaf van een overgekwalificeerd gevechtstoestel en de toekomst van de in militair opzicht verouderde Nederlandse kernwapentaak.
Dual capable
Een van de taken van de F-16 is het afgooien van de Amerikaanse B-61 kernwapens die in Volkel gestationeerd zijn. Al in 2002, toen Wim Kok voorstelde om mee te doen aan de ontwikkelingsfase van de JSF, werd bekend gemaakt dat dit toestel de kernwapentaak op zich zou nemen. Het toestel moest hiervoor een speciale aanpassing ondergaan waardoor het dual capable is, oftewel geschikt om zowel conventionele als nucleaire wapens mee te vervoeren. De kosten hiervoor moeten wij allen als belastingbetaler op ons nemen, net als de kosten voor de extra beveiliging van de luchtmachtbasis, de kosten voor de training van de piloten en de kosten voor de infrastructuur van deze in militair opzicht verouderde kernwapentaak.
De Amerikanen zijn duidelijk: de JSF is in de toekomst het enige gevechtsvliegtuig dat de B-61 bommen kan afwerpen. Informatie over Amerikaanse kernwapentechnologie wordt niet gedeeld met niet-Amerikaanse producenten. De Nederlandse kernwapentaak dwingt Nederland dus tot het aanschaffen van de JSF.
Een keuze voor een niet-Amerikaans toestel zou de facto het einde van de Nederlandse kernwapentaak betekenen. In Duitsland speelde dit element een belangrijke rol in de politieke discussie over de vervanging van de Duitse jachtvliegtuigen. De Duitse Tornado’s zijn net als de F16’s aan vervanging toe, maar Duitsland koos voor de Eurofighter en niet voor een Amerikaans toestel. Daarmee maakt Merkel impliciet duidelijk niet verder te willen met de Duitse kernwapentaak. In Nederland is dit aspect nauwelijks aan de orde gekomen.
Stealth
Wat de discussie nog prangender maakt, is het feit dat een keuze voor de JSF het niet alleen mogelijk maakt om door te gaan met de oude nucleaire taak, maar deze zelfs uitbreidt. Brandpunt Reporter meldde vorige week dat de regering in 2010 al ingestemd zou hebben met de stationering van nieuwe kernwapens, waardoor we nog eens dertig jaar langer ‘veilig’ kernwapens in Nederland kunnen hebben. Deze nieuwe bommen hebben een nieuwe navigatietechnologie waardoor ze veel nauwkeuriger hun doelwit kunnen raken. Mocht de Joint Strike Fighter inderdaad waar maken wat er beloofd wordt, dan heeft dit toestel een zogenaamde stealth capaciteit, waardoor de kernwapens niet alleen nauwkeuriger hun doelwit kunnen treffen maar het vervoersmiddel, de JSF, dit ook nog eens ‘onder de radar’ zou kunnen doen. Dit maakt dit wapen tot een beter inzetbaar wapen, waarmee de drempel om het te gebruiken significant verlaagd wordt. Hans Kristensen van de Federation of American Scientists noemt de overstap naar deze nieuwe preciezere kernwapens in combinatie met de JSF terecht een significante nucleaire upgrade van de NAVO.
De Tweede Kamer is nu aan zet. Het is vrij onwaarschijnlijk dat de fractie van de PvdA tegen de JSF zal stemmen, ook al past de JSF niet bij het krijgsmachtprofiel dat de PvdA voorstaat. Maar de PvdA heeft nu wel de historische kans om voor eens en voor altijd af te rekenen met de Amerikaanse kernwapens in Nederland. Zij kan aan de steun voor het aanschaffen van de JSF de voorwaarde verbinden dat deze geen kernwapentaak moet krijgen. De PvdA staat dus voor een historisch dubbelbesluit. Durft de PvdA fractie hier geschiedenis te schrijven?
Jan Gruiters, algemeen directeur van IKV Pax Christi
Dit artikel verscheen op 19 september 2013 in Trouw.