De uitslagen van de Tweede Kamerverkiezingen 2021 en kernwapens

Op 17 maart 2021 vonden in Nederland de Tweede Kamerverkiezingen plaats waarbij kiezers hun stem konden uitbrengen op een van de meer dan 30 partijen die aan de verkiezingen deelnamen. Wederom komt de VVD als grootste partij uit de bus. Gezien het charisma van de huidige premier is het aannemelijk dat Rutte ook in een volgend kabinet premier wordt, hoewel de onderhandelingen hierover nog volop aan de gang zijn. De grote verkiezingsverassing was de winst die D66 behaalde: met maar liefst 5 zetels winst ten opzichte van de verkiezingen in 2017 vormt D66 de tweede grootste partij. Ook was er winst voor een aantal extreemrechtse partijen, terwijl linkse partijen juist veel zetels verloren.

VVD

Van de 150 zetels in de Tweede Kamer gingen er 34 naar de VVD. De VVD is de enige partij die zich in hun verkiezingsprogramma uitspreekt als voorstander van de nucleaire taak van de Nederlandse luchtmacht. Ze stellen dat de F-35s die kernwapens kunnen dragen een belangrijke bijdrage leveren aan de afschrikwekkende werking van de NAVO. Echter benoemen ze ook dat ze verdragen over wapenbeheersing en het terugdringen van kernwapens steunen, maar dat ze geen voorstander zijn van volledige ontwapening zolang Rusland nog wel over kernwapens beschikt.

D66

D66 kwam als de tweede grootste partij uit de bus met 24 zetels. Dit maakt hen een logische coalitiepartner voor de VVD. In hun verkiezingsprogramma noemt D66 dat zij streven naar een kernwapenvrije wereld. Ze zijn dan ook voorstander van het VN-kernwapenverbod en ze willen ervoor zorgen dat de Nederlandse F-35’s geen kernwapens kunnen afwerpen. D66 is ook de partij achter de resolutie die de Nederlandse regering ertoe bracht om deel te nemen aan de onderhandelingen over het Verdrag inzake het verbod op kernwapens (VN-kernwapenverbod) in 2017.

Rechtse partijen

Hoewel de PVV van 20 naar 17 zetels is gegaan, zien we dat andere rechtse partijen juist gegroeid zijn. Zo behaalde de FVD dit jaar 8 zetels (plus 6) en nieuwkomer JA21, welke onlangs is afgesplitst van de FVD, behaalde 3 zetels. In de verkiezingsprogramma’s van deze drie partijen worden kernwapens niet besproken. 

Linkse partijen

Aan de andere kant van het politieke spectrum, bij de partijen die allen in hun verkiezingsprogramma’s aangeven dat ze de toetreding van Nederland tot het VN-kernwapenverbod steunen, bestond er een sterke daling van het aantal verworven zetels. Hoewel de PvdA haar 9 zetels wist te behouden, leden zowel de SP als GroenLinks aanzienlijke verliezen, waarbij de SP van 14 naar 9 zetels gaat en GroenLinks 6 van haar 14 zetels verliest. De partijleider van de PvdA, Lilianne Ploumen, heeft bij ICAN de parlementaire belofte afgelegd dat zij zich als lid van het parlement zal inzetten voor het ondertekenen en ratificeren van het VN-kernwapenverbod door Nederland. Ook GroenLinks Kamerlid Lisa Westerveld legde deze belofte af. Daarnaast noemen de PvdA en de SP ook in hun verkiezingsprogramma’s dat ze tegen de opslag van Amerikaanse kernwapens op Nederlands grondgebied zijn.

De PvdD ging er echter wel op vooruit en behaalde dit keer één zetel meer dan bij de vorige verkiezingen. Met hun huidige 6 zetels kan de PvdD zich inzetten voor een kernwapenvrije wereld en het verwijderen van de Amerikaanse kernwapens uit Nederland, in lijn met de inhoud van hun verkiezingsprogamma. DENK, die verder geen uitspraken doet over kernwapens in het verkiezingsprogramma, behoudt haar 3 zetels.

Christelijke partijen

Verder zien we achteruitgang bij het CDA, die zwijgt over kernwapens in hun verkiezingsprogramma, en stagnatie bij de ChristenUnie en de SGP in het aantal zetels. Het CDA gaat van 19 naar 15 zetels en de ChristenUnie en SGP behouden hun 5 en 3 zetels. De ChristenUnie geeft wel aan een voorstander te zijn van het beperken van het aantal kernwapens wereldwijd en VN-kernwapenverbod. De SGP geeft aan dat Nederland internationale afspraken over het verminderen van het aantal kernwapens moet bevorderen, maar is net als de VVD geen voorstander van eenzijdige ontwapening.

Nieuwkomers

Met zoveel partijen op het stembiljet hadden de kiezers dit jaar veel keuze. Dat zie je ook terug in het parlement, waar inmiddels 17 verschillende partijen de zetels bekleden. Dat is gelijk aan het record van 1918. De nieuwe partijen in de Kamer zijn de BoerBurgerBeweging (1 zetel), BIJ1 (1 zetel), Volt (3 zetels) en de eerder genoemde JA21 (3 zetels). Van deze nieuwkomers noemt alleen BIJ1 in haar verkiezingsprogramma dat zij een voorstander zijn van een kernwapenvrije wereld. De andere twee partijen spreken zich niet uit over kernwapens.

Formatie

Op 31 maart zijn de leden van de nieuwe Tweede Kamer beëdigd. Vervolgens heeft de Tweede Kamer op 6 april besloten om Herman Tjeenk Willink aan te stellen als informateur, wat betekent dat hij het gesprek aan zal gaan met verschillende partijen in de Tweede Kamer die mogelijk samen een kabinet kunnen vormen. Als er een akkoord is tussen de nieuwe coalitiepartijen, wordt de informateur vervangen door een formateur (vaak de beoogde premier, dus waarschijnlijk Mark Rutte) die alle beleidsterreinen en ministeries verdeelt over de leden van het nieuwe kabinet.