De huidige generatie geneeskundestudenten is weliswaar niet verantwoordelijk voor het bestaan van kernwapens, maar zij kunnen het probleem wel helpen oplossen. Om deze boodschap te verkondigen, sprak Ira Helfand, vicepresident van de International Physicians for the Prevention of Nuclear War (IPPNW), een zaal studenten toe van IFMSA-NL, een (inter)nationale organisatie van geneeskundestudenten, bij het Rotterdamse Erasmus MC afgelopen zondag.
Door Ana Karadarevic (Tribunaal voor de Vrede)
Al vanaf het begin van zijn loopbaan als medisch specialist eind jaren zeventig zet Helfand zich in voor nucleaire ontwapening. Als gevolg van zijn inspanningen won hij in 1985 de Nobelprijs voor de vrede. Op initiatief van het NVMP, de Nederlandse Vereniging voor Gezondheidszorg en Vredesvraagstukken, is hij enkele dagen in Nederland, om te vertellen over de humanitaire gevolgen van een nucleair conflict. Bewustwording is nodig, blijkt uit het verhaal dat Helfand vertelt. Miljoenen mensen voerden wereldwijd actie tegen kernwapens in de jaren tachtig. “Vervolgens zijn we na het einde van de Koude Oorlog zijn we gaan doen of kernwapens geen probleem meer zijn. Maar er zijn nog genoeg kernwapens om de wereld vele, vele, vele malen te vernietigen.”
Helfand vertelt over het onderzoek naar de humanitaire gevolgen van de inzet van kernwapens in het conflict tussen India en Pakistan. Stel: ze zetten enkele honderden bommen in, dan overlijden in Zuid-Oost Azië vrijwel meteen 20 miljoen mensen. Op lange termijn leidt de inzet van kernwapens tot extreme klimaatverandering, waardoor de productie van landbouwgewassen tot wel 30 procent krimpt. Dit heeft hongersnood tot gevolg, en uiteindelijk de dood van 2 miljard mensen wereldwijd. “Dit zou niet het einde van de mensheid betekenen, maar wel het einde van de beschaving zoals we die kennen.”
Rusland
Helfand maakt korte metten met de bewering van tegenstanders van ontwapening dat een kernwapenoorlog heus niet zomaar kan losbarsten door te wijzen op de gevallen waarin staatshoofden bijna kernoorlogen ontketenden. Helfand haalt een voorbeeld aan uit 1995, toen Noorwegen een raket lanceerde om onderzoek te doen naar het noorderlicht. Rusland zag de lancering aan voor een aanval. Volgens het Russische militaire protocol had de toenmalige president Boris Jeltsin opdracht moeten geven tot de inzet van kernwapens, maar hij deed het niet. De reden is nooit opgehelderd, maar het zou volgens Helfand zomaar kunnen dat Jeltsin, van wie bekend is dat hij alcoholist was, te dronken was om de beslissing te maken.
Na uit de doeken te hebben gedaan wat voor verstrekkende gevolgen de inzet van kernwapens zou hebben voor de mensheid, en hoe weinig ervoor nodig is om een oorlog te beginnen, klinkt Helfand bijna verontschuldigend. “Ik voel me altijd een beetje rot als ik hierover met studenten praat, want jullie generatie is niet verantwoordelijk voor het bestaan van kernwapens. Maar ik vind wel dat jullie het probleem moeten helpen oplossen. Jullie weten nu wat de gevolgen kunnen zijn van een kernwapenoorlog, dus jullie dragen de last die deze kennis met zich meebrengt.”
De wereld redden
Helfand zegt te veronderstellen dat de artsen in spe hebben gekozen voor de studie geneeskunde omdat ze iets goeds willen doen voor mensen. “Dat kunnen jullie doen door je in te zetten om kernwapens uit de wereld te verbannen. Jullie kunnen door je inzet de wereld redden.” Hij roept de studenten op om de kennis over de gevaren van kernwapens te verspreiden en het bewustzijn onder andere studenten te verspreiden.
Aansluitend op het verhaal van Helfand roept Krista van Velzen van PAX de studenten op om concreet actie te ondernemen. Ze wijst erop dat een groep landen recent een resolutie heeft ingediend in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties om in 2017 multilaterale onderhandelingen te starten die moeten leiden tot een verdrag dat kernwapens verbiedt. Volgens haar zal Nederland zich waarschijnlijk onthouden van stemming, om niemand voor het hoofd te stoten. “Stuur een e-mail naar minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken waarin je hem oproept om voor de resolutie te stemmen of neem contact op met de politieke partij waar je op wilt stemmen.” Helfand is het met haar eens: “Jullie Minister van Buitenlandse Zaken moet doen wat het parlement wil en het parlement wil ontwapening.”
Ana Karadarevic is bestuurslid van het Tribunaal voor de Vrede, dat het gastcollege van Ira Helfand mede mogelijk heeft gemaakt. Meer informatie over de organisatie is te vinden op de website van het tribunaal. Zie hier meer informatie over het NVMP.
Cover photo (Quit nukes): ICAN