Vandaag viert de VN de Internationale Dag tegen Kernproeven. De Internationale Dag tegen Kernproeven is opgericht om mensen voor te lichten over het belang van een kernwapenvrije wereld en een verbod op het testen van kernwapens. PAX staat vandaag stil bij de strijd van de Marshalleilanden, ooit proefterrein van Amerikaanse kernproeven, en de groeiende steun voor een internationaal kernwapenverbod.
De strijd van de Marshalleilanden
“Toen de explosie plaatsvond, bevonden veel mensen, waaronder ook kinderen, zich op grote afstand van de bom, die door wetenschappers en verzekeringsmaatschappijen geheel veilig was verklaard. In werkelijkheid viel, nog geen 5 uur na de explosie, de radioactieve regen op Rongelap. Binnen een paar uur werd het atol bedekt met een fijn wit poederachtige stof. Niemand wist dat het radioactieve neerslag was. De kinderen dachten dat het sneeuw was. Ze speelden in de sneeuw. En zij aten het.”
Hiernaast staan de eerste woorden uit de openingsspeech van Tony de Brum, voormalig Minister van Buitenlandse Zaken van de Marshalleilanden in het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. In 2014 begonnen de Marshalleilanden een rechtszaak tegen negen kernwapenstaten: de Verenigde Staten, Rusland, Groot-Brittannië, Frankrijk, China, India, Israël, Pakistan en Noord-Korea. Dit jaar zijn de hoorzittingen tegen India, Pakistan en Groot-Brittannië in het Internationaal Gerechtshof in Den Haag van start gegaan. Het is niet zonder reden dat de Marshalleilanden deze rechtszaak hebben aangespannen: de Marshalleilanden weten als geen ander welke onomkeerbare schade kernwapens kunnen aanrichten aan mens en milieu. Zij vinden dat deze landen te weinig doen om afstand te doen van deze massavernietigingswapens.
Humanitaire gevolgen van kernwapens
In de periode van 1946 tot 1958 waren de Marshalleilanden proefterrein voor ongeveer 70 Amerikaanse kernproeven. In 1954 was het Bikini-atol doelwit van het krachtigste kernwapen dat de VS ooit tot ontploffing heeft gebracht. Castle Bravo, de codenaam voor deze thermonucleaire waterstofbom, had een kracht van 15 megaton, was drie keer krachtiger dan van te voren was ingeschat en was duizend maal sterker dan de atoombommen die op Hiroshima en Nagasaki vielen. Deze kernproef leidde tot de meeste radioactieve besmetting die de Verenigde Staten ooit hebben veroorzaakt. Drie eilanden zijn totaal onbewoonbaar verklaard en eromheen is een spergebied vastgelegd.
De bevolking op de Marshalleilanden kampt nog steeds met de gevolgen hiervan, waaronder een zeer hoog aantal kankergevallen. Tot op de dag van vandaag worden mensen van de Marshalleilanden geconfronteerd met (lange termijn) besmette omgevingen en voedselbronnen en aangeboren afwijkingen (de geboorte van zogenaamde jellyfish baby’s).
“Ons volk heeft catastrofale en onherstelbare schade geleden door deze wapens”, zei oud-minister van Buitenlandse Zaken Tony de Brum toen de zaak werd aangespannen. “We zweren ervoor te strijden dat niemand op deze aarde deze gruwelen ooit nog hoeft mee te maken.”
Kernwapenverbod in 2017
Kernmachten hebben ten minste 2000 kernproeven uitgevoerd. Het verhaal van de Marshalleilanden is daarom helaas een van de vele. Vandaag, op de Internationale Dag tegen Kernproeven, is een moment om na te denken over het ondenkbare: Niemand kan weten wat de precieze lange termijn effecten op de gezondheid van de mensen op testlocaties zijn. Ondanks de groeiende kennis over de catastrofale gevolgen van kernwapens voor mens en milieu zijn er nog steeds ruim 15.000 kernwapens op de wereld, waarvan er 2000 op scherp staan. Slechts één zo’n wapen is nodig om een afschuwelijke ramp te veroorzaken met grensoverschrijdende gevolgen die generaties lang merkbaar zullen zijn.
PAX maakt zich, samen met vele andere maatschappelijke organisaties, ernstig zorgen over de humanitaire gevolgen die het gebruik van kernwapens met zich meebrengt en zet zich al jarenlang in voor een internationaal verbod dat deze massavernietigingswapens verbiedt. Inmiddels staat een meerderheid van VN-lidstaten klaar om in 2017 te onderhandelen over een internationaal verbod op kernwapens. Lees hier meer over de laatste ontwikkelingen.