Na jaren onderhandelen lijkt een deal met Iran over kernwapens dichterbij dan ooit. De laatste grote horde die nog genomen moet worden is in hoe verre de deal een einde maakt aan de economische sancties die Iran hard treffen. Een deal met Iran maakt de weg vrij voor een aantal belangrijke stappen die de veiligheid in de regio verder kunnen bevorderen.
Door Wilbert van der Zeijden
Fantastisch nieuws is de deal met Iran als je bedenkt hoe dicht bij een oorlog we een jaar of twee geleden waren. Herinnert u het zich nog? Bibi Netanyahu die in 2012 op het punt stond Iran aan te vallen? Ondertussen is duidelijk dat het Israelische leger voorkwam dat Bibi zijn oorlogswaan in daden omzette. In de VS werd ondertussen ook door gerenommeerde experts openlijk gepleit voor een aanval op Iran. Gelukkig liep het anders en kunnen we nu constateren dat de betrokken partijen – inclusief Iran – op verantwoorde wijze een realistisch, volwassen en geduldig onderhandelingsproces zijn aangegaan met binnenkort een resultaat dat er mag zijn.
Het akkoord tussen Iran en de internationale onderhandelaars lijkt te gaan voldoen aan alle eisen die waren gesteld door de VN Veiligheidsraad. Iran beperkt zijn verrijkingspraktijken en staat meer verificaties toe dan in het verleden. Goed dat Iran daarmee akkoord gaat. Iran mag wel zelf uraniu blijven verrijken voor vreedzame doeleinden, net zoals andere landen. Goed dat de onderhandelaars daarmee akkoord gaan. Het normaliseert deels de rol van Iran in internationale betrekkingen. Het wordt al met al een deal over Iran maar ook een deal met Iran en dat maakt de kans een stuk groter dat Iran zich langere tijd committeert aan de afspraken.
Met de deal lijkt een verwoestend militair conflict afgewend en daarnaast biedt de deal kansen voor belangrijke stappen die vrede en veiligheid ten goede kunnen komen in een regio die in brand staat.
Een regio zonder massavernietigingswapens
De Iraanse kernbom komt er voorlopig niet maar de verleiding om massavernietigingswapens te bouwen bestaat in de regio nog steeds. Om te voorkomen dat we over een paar jaar te maken krijgen met weer een land dat (mogelijk) probeert kernwapens te bouwen is het zaak om nu de kans te grijpen en een regio vrij van massavernietigingswapens uit te onderhandelen voor het Midden-Oosten. Alle landen in de regio hebben al aangegeven zo’n verdrag te willen maar wantrouwen jegens Iran was een van de redenen waarom het vooralsnog niet lukte om te beginnen met onderhanden.
Geen Iraanse kernwapens, Syrië toegetreden tot de Chemische Wapens Conventie. Dit is het moment om het enige land in de regio met massavernietigingswapens, Israel, desnoods met enige dwang, naar de onderhandelingstafel toe te duwen om afspraken te maken die een einde maken aan Israëls kernwapens, chemische wapens en biologische wapens. Lukt het niet om Israel haar massavernietigingswapens op te doen geven, dan zal dat leiden tot grote frustratie onder Arabische landen en in Iran en blijft de verleiding voor andere landen in de regio groot om ook dit soort wapens te ontwikkelen.
Regionale veiligheid
Een deal met Iran over kernwapens schept ook nieuwe mogelijkheden om Iran te betrekken bij gesprekken over verbetering van de veiligheid in de regio. Hoewel het begrijpelijk is dat landen in de regio de intenties van Iran wantrouwen is het naïef om te denken dat er zonder Iraanse betrokkenheid realistische scenario’s bestaan voor een einde aan de oorlogen in Irak, Syrië, Libanon en Gaza alsmede een einde aan de spanningen in de Golf-regio, of we dat nou leuk vinden of niet. De over kernwapens biedt misschien net dat beetje vertrouwen dat betrokken partijen, ook Iran, nodig hebben om tot inclusieve gesprekken te komen over regionale vrede en veiligheid.
Een wijze les
Roepen vanaf de zijlijn dat onderhandelen met Iran naief en gevaarlijk is, heeft niets opgeleverd behalve een gebrek aan vertrouwen. Hysterisch verkondigen dat Iran binnen een paar maanden kernwapens zal hebben heeft niets opgeleverd, behalve angst. Bibi Netanyahu loog toen hij in 2012 verzekerde dat Iran een paar weken verwijderd was van kernwapens, zoals hij eerder loog over vermeende Irakese massavernietigingswapens. Zijn plan van 2012 om Iran aan te vallen zou een catastrofale blunder zijn geweest, vergelijkbaar met de aanval op Irak in 2003. Constructieve, volwassen, realistische en geduldige onderhandelingen leiden nu wel tot een oplossing van het probleem zonder verder bloedvergieten.